عبور از مصرف کنندگی علم؛ مستلزم فراوری علم نافع ملی ، سیستم آموزش عالی به اوتیسم فرهنگی دچار شده - مجله گرگانلند

اگر علاقمند به دریافت بهترین خدمات ویزای دانشجویی انگلیس برای ایرانیان هستید با ما همراه شوید، با مجری مستقیم ویزای تحصیلی انگلیس، با دریافت مشاوره رایگان از مجربترین تیم مهاجرتی انگلستان، بهترین مسیر را به سوی دانشگاه های انگلیس انتخاب کنید.

گروه دانشگاه خبرنگاران- فرزانه کرمی، میزان اهمیت دادن مسئولان هر نظام به علم و علم آموزی در طول ادوار تاریخی با میزان پیشرفت هر کشوری رابطه همبستگی مثبت دارد؛ به این نحو که هرچه نظام های سیاسی اهمیت بیشتری دادند، پیشرفت و رفاه بیشتری حاصل مردم شد و در صورت کم اهمیتی این موضوع نیز طبیعتاً شاهد وضعیتی معکوس خواهیم بود. نافع بودن علم از جمله مباحثی است که در روایات اسلامی نیز بسیار بر آن تأکید شده و در ادعیه داریم که اللهم اعوذ بک من علم لاینفع و از امام علی (ع) روایت است که فرمود: خیری نیست در دانشی که سود ندارد.

طبعاً آنچه در این دسته از روایات و منظومه فکری رهبر انقلاب در رابطه با نفع علم مطرح می گردد، تنها ناظر به وجه سودآوری مادی علم نیست؛ بلکه فراوری علم ناظر بر احتیاج های جامعه مدنظر است.

چند سالی می گردد که از هر کویی که گذر می کنیم به واژه فراوری علم و عبور از مصرف کنندگی محض می رسیم، از وزارت علوم و دانشگاه ها و پژوهشکده ها گرفته تا برنامه ریزان امور علمی و پژوهشی کشور، همه و همه تاکید بر فراوری علم نافع دارند، به طوری که اکنون تنها راهکار عبور از تنگنا های کشور را پرداختن به این موضوع و فراهم کردن امکانات لازم برای نخبگان در جهت دست یابی به دانش حل مسائل کشور می دانند.

اهمیت این مسئله در سطح دنیای به میزانی افزایش یافت که اگر نگاهی اجمالی به مستندات علمی، برنامه توسعه و سند چشم انداز کشور ها کنیم، قطع به یقین یکی از ارکان اصلی ساختار آن ها را فراوری علم خواهیم یافت. این مسئله تنها در ساختار کشور ها مهم تلقی نشد بلکه در یک نمای کلی تر به نظام رتبه بندی کشور ها تبدیل شد.

گسترش توجه به فراوریات علمی در سطح ملی از زمانی شروع شد که دانشمندان دریافتند، توسعه همه جانبه یک کشور با توجه به موقعیت و مسائل آن کشور از جنبه های مختلف همچون شرایط اقلیمی، مالی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و...، بدون توجه به فراوری و توسعه علوم بومی آن هرگز امکان پذیر نخواهد بود. به همین منظور کشور ها با مبنا قرار دادن آرای دانشمندان و در جهت حل مسائل خود به پژوهش و تحقیق و فراوری علم پرداختند.

پیگیری مسئله فراوری علم در ایران از سال 79

موضوع فراوری علم در ایران برای نخستین بار در سال 1365 و در دانشگاه تهران عنوان شد؛ البته این اشتیاق برای فراوری علم، جامعه عمل به خود نپوشاند و در حد یک تمایل باقی ماند. مسئله فراوری علم در حوزه پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به صورت جدی تر در سال 1379 پیگیری شد که بر اساس آن مصوب شد به هر مقاله چاپ شده در مجلات آی. اس. آی مبلغ قابل توجهی به عنوان پاداش داده گردد. بر این اساس تعداد مقالات علمی افزایش یافت، اکنون با توجه به منحنی رشد فراوریات علمی، سالانه 50 هزار مقاله در کشور نگاشته می گردد.

رشد کمی مقالات ایرانی در یک دوره 6 ساله

فراوری علم در تمام دنیا با توجه به دو شاخص کمی و کیفی یا به عبارتی تعداد مقالات علمی و پژوهشی با دستاورد های بین المللی و میزان اثربخشی مقالات، سنجیده می گردد. برای آنالیز فراوری علم در ایران می توانیم به آمار های کمی و کیفی آن طی سال های 2014 تا 2019 رهنمود شویم. تعداد مقالات ایرانی طی یک دوره 6 ساله در تمامی رشته ها از 45 هزار و 603 به 61 هزار و 187 مقاله رسید، افزایش یک باره تعداد مقالات در این بازه زمانی نشان از رشد شاخص کمی دارد، در حوزه شاخص کیفی نیز کشور ایران در برخی رشته ها با رشد روبه رو بود اما این میزان از رشد پابه پای رشد کمی حرکت نکرد و از آن جا ماند.

سیستم آموزش عالی به اوتیسم فرهنگی دچار شده است

سیاست های تشویقی وزارت علوم یکی از عوامل افزایش عطش اساتید دانشگاهی برای افزایش چاپ مقالات ISI، بود. طبق این فرایند، تحقیقات علمی با وجود کاربردی بودن در برخی از حوزه ها بیشترا در جهت برطرف مسائل کشورهای غربی نگاشته شدند. بهمن نامور مطلق، سرپرست دانشگاه استاد فرشچیان و استادیار گروه فرانسه دانشگاه شهید بهشتی، با بیان اینکه متاسفانه در بسیاری از سطوح معرفتی و دانشگاهی خود دچار کمیت گرایی شده ایم؛ گفت: بیشتر اساتید دانشگاهی به دنبال چاپ مقاله در isi و ارتقا از طریق آن هستند. در حال حاضر سیستم نظام آموزش عالی کشور کمی گرا است به طوری که متاسفانه تا حدود زیادی به یک اوتیسم فرهنگی و درون محوری تبدیل شده است که امکان ارتباط خود را با خارج از دانشگاه کمرنگ نموده و بیش از این که به مسئله محوری بپردازد مطالعه می نماید برای مطالعه به طوری که توجهی به مسائل محوری جامعه ندارد و در جهت برطرف مسائل آن بر نمی آید.

لزوم ارتباط دانشگاهیان با مسائل کشور

عبور از مصرف کنندگی علم مستلزم فراوری علم نافع ملی است به طوری که تحیقات علمی در جهت برطرف احتیاجهای کشور نگاشته شوند و اهمیت چاپ مقالات isi به میزان زیادی کاهش یابد، سیف، مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم در این باره گفت: تحقیقات علمی نباید صرفا یک کار علمی و بدون توجه به برطرف احتیاج های کشور تدوین شوند در حقیقت دانشگاهیان ضروری است ارتباط تنگاتنگی با مسائل کشور داشته باشند اگر این ارتباط افزایش پیدا کند و دانشجویان در جریان برنامه توسعه کشور قرار گیرند مسلما جهت گیری تحقیقات علمی نیز به همان سمت و سو حرکت خواهد نمود به نحوی که ما در کشور شاهد فراوری علم در جهت برطرف احتیاج های کشور خواهیم بود.

سیف با بیان اینکه کاربرد تحقیقات شناسایی نشده است و ما همیشه در راستای حرکت نموده ایم که کشور های اروپایی گام برداشته اند؛ اظهار کرد: اگر راستا را به گونه ای انتخاب کنیم که ابتدا شناسایی و آشنایی دقیقی با احتیاج های کشور در بخش هنر، علوم انسانی و اجتماعی، حقوقی و علوم پایه داشته باشیم و پس از آن به دسته بندی علم مورد احتیاج کشور بپردازیم از حالت مصرف کنندگی علم خارج خواهیم شد.

دانشگاه مبنی بر تقلید علمی بنیان گذاری شده است

رهبر معظم انقلاب اسلامی خرداد سال 97 در ملاقات با استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه ها به این موضوع اشاره کردند و گفتند: دانشگاه ما بی رودربایستی غلط بنیان گذاری شده، از اوّل غلط بنیان گذاری شده؛ این معنایش این نیست که محیط دانشگاه محیط غلطی است یا محیط بدی است؛ نخیر، خوشبختانه دانشگاه ما فراورده های بسیار خوب داشته لکن بنای دانشگاه از طریق آدم های نامطمئن و با سیاست های نامطمئن در زمان حکومت طاغوت گذاشته شده و این بنا همچنان وجود دارد: دانشگاه را مبنیّ بر دین زدایی بنیان گذاری کردند؛ دانشگاه را مبنیّ بر تقلید علمی و نه ابتکار علمی و فراوری علم، بنیان گذاری کردند؛ دانشگاه این جوری بنیان گذاری شده و خب برخی از آثارش هم تا امروز هنوز امتداد دارد؛ بنابراین یک اصلاح و یک تحوّل و یک صیرورت درونی برای دانشگاه به طور مستمر ضروری است.

سال هاست که رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره فراوری علم و گذر از تقلید علمی سخن می گوید و به جامعه علمی توصیه می نماید در جهت تغییر این ساختار کوشا باشند، اما متاسفانه هنوز جامعه عمل به آن پوشانده نشده است. امیدوار هستیم وزارت علوم با تغییر ساختار در جهت تحقق این امر برآید تا کشور ایران با عبور از رویکرد مصرف کنندگی علم در برخی از رشته ها به فراوری علم دست یابد.