شهرداری ها باید خودشان به فکر کسب درآمد باشند - مجله گرگانلند

بنیامین شکوه فر در مصاحبه با خبرنگار اجتماعی خبرنگاران، با اشاره به این که کسب منابع درآمدی و مالی همواره یکی از اصلی ترین چالش های مدیران شهری بوده و هست اضافه نمود: در طرح جامع، طرح تفصیلی، برنامه های پنج ساله اول و دوم شهرداری و قانون شورای اسلامی نیز شیوه های گوناگونی برای کسب منابع درآمدی و مالی مطرح شده است.

وی با بیان این که در دهه های اخیر جمعیت شهری در ایران آنچنان رشد چشمگیری را داشته که باعث شده تا هم اینک بیش از 70 درصد جمعیت کشور در شهر ها ساکن باشند شرح داد: عدم وجود نگاهی درست و علمی و صحیح به منابع درآمدی مدیریت های شهری کشور در نظام کلان مالی و تمایل به خوداتکایی مالی شهرداری ها، موجب شده تا منابع ناپایدار مالی به سمت درآمد های ناپایدار و به ویژه از محل ساخت و ساز های شهری سوق پیدا کند و به چالشی جدی برای مدیریت شهری بدل شود.

رئیس اندیشکده حقوق شهری و شهروندی سیاست خودکفایی شهرداری ها چالشی برایش شهر ها دانست و اضافه نمود: بر طبق این قانون شهرداری ها دیگر نباید از منابع مالی دولت استفاده کنند و برعکس، باید خودشان فکری برای کسب درآمدهایشان بکنند و خودکفا باشند.

شکوه فر با تاکید بر پاشنه آشیل بودن این قانون برای شهرداری ها شرح داد: این قانون باعث شد تا شهرداری ها برای کسب درآمد به هر ترفندی دست بزنند تا بتوانند از آن طریق منابع مالی مورد نیاز شهر را تامین کنند.

وی اظهار کرد: این خط مشی باعث شد تا عمده ترین منابع درآمدی شهرداری ها و بخصوص شهرداری تهران از طریق محل هایی مانند عوارض مازاد تراکم، عوارض ناشی از اجرای کمیسیون ماده 100 و... که از آن به عنوان منابعی ناپایدار یاد می شود، سوق پیدا کند و در عوض راه چاره هایی مانند کسب درآمد از طریق کسب عوارض حاصله از صدور پروانه های ساختمانی، عوارض بر ارتباطات و حمل ونقل و عوارض نوسازی خدمات رسانی، که جزء منابع پایدار درآمدی قرار دارند عملاً به فراموشی سپرده شوند.

رئیس اندیشکده حقوق شهری و شهروندی با بیان این که مدیران شهری دوره های مختلف برای کاستن از سهم درآمد های ناپایدار شهری تلاش کرده اند اضافه نمود: اما، در عمل تا به امروز کفه ترازو همچنان با اختلاف قابل توجهی به نفع درآمد های شهری؛ سنگین تر است.

وی با اشاره به این که نمونه های این شو های تبلیغاتی در دوره مدیریت شهری و عمر شورای پنجم بود گفت: شورایی که از همان ابتدا مهم ترین شعارش بعد از مبارزه با فساد و رانت خواری، کسب درآمد برای شهر از محل منابع پایدار بود و در این جهت حتی بار ها اعلام شد که قرار است سهم عوارض خدمات شهری مانند پسماند، پارکینگ و... یا عوارض دیگر با هدف کاهش درآمد های ناپایدار اجرایی شود.

شکوه فر با تاکید بر عدم تحقق وعده های شورای شهر پنجم شرح داد: در عمل، نه تن ها چنین وعده هایی به دلیل سوء مدیریت اجرایی نشد که حتی شهردار کنونی تهران نیز رسماً گفت که همچنان شهر از طریق درآمد های ناشی از ساخت و ساز اداره می شود!

رئیس اندیشکده حقوق شهری و شهروندی ادامه داد: این شرایط در حالی بر فضای مدیریت شهری ما حاکم شده که نتایج یک تحقیق نشان می دهد که شهرداری ها می توانند از محل های 17 گانه خدماتی که ارایه می دهند یا در قانون برایشان پیش بینی شده، تا حد زیادی جبران درآمد های ناپایدار شهری را بکنند.

وی گفت: برهمین اساس منابع درآمدی ناشی از عوارض گاز، تلفن، برق و آب بهای مشترکین، مالیات بر ارزش اضافه نموده، عوارض بر تولید یا فروش محصولات تولیدی، سهم شهرداری از عوارض وصولی متمرکز؛ عوارض گذرنامه، عوارض جرائم رانندگی، عوارض ثبت نام آزمایش رانندگی، عوارض بر قرارداد ها نسبت به منابع، از جمله درآمدی هایی اعلام شده که شهرداری می توانند با تکیه بر آن ها از سهم شهرفروشی خود کم کند.

شکوه فر با اشاره به این که در این دوره از درآمد های وصولی توسط سایر مؤسسات، عوارض بر پروانه های کسب و فروش و خدماتی و عوارض بر ارتباطات و حمل و نقل به ترتیب جزء پایدارترین درآمد های شهری عنوان شده اضافه نمود: در عوض، فروش اموال شهرداری، وام های دریافتی، کمک های اعطایی دولت و سازمان های دولتی و اموال و دارائی که به طور اتفاقی یا به موجب قانون به شهرداری تعلق می گیرد به ترتیب جزو ناپایدارترین درآمد های شهری بوده و هستند.

رئیس اندیشکده حقوق شهری و شهروندی گفت: با این وجود امروز به خاطر همان سوء مدیریت و ناتوانی از اجرای طرح هایی که به درآمد های پایدار منتج می شود درکنار سهل الوصول بودن درآمد تراکم فروشی و شهرفروشی، همچنان بیش از 80 درصد درآمد های شهرداری از محل منابع ناپایدار تامین می شود و در نهایت پایتخت را با چالش های فراوانی روبرو کرده است.

وی با تاکید بر معضلاتی از جمله رشد سرسام آور قیمت زمین، افزایش ترافیک، نزول کیفیت هوا، کاهش کیفیت بصری، زشتی سیمای شهر، نابودی بافت های تاریخی، کاهش فضای فراغتی بچه ها و کاهش زیست پذیری و کیفیت زندگی برای شهر و شهروندان ساکن تهران اضافه نمود: این ها مهمترین پیامد ها و سوغات های این نوع از کسب درآمد های شهری هستند.

وی در پاسخ به این سوال که در چنین شرایطی مدیران شهری چگونه می توانند منابع درآمدی شهر را با سمت منابع پایدار سوق دهند، شرح داد: معقولانه ترین روش برای رسیدن به این مقصود که علاوه بر وجود تجربیات جهانی پیروز، بستر های قانونی آن نیز در برنامه پنجم توسعه پیش بینی شده بود، اما از آن استفاده نشد، کسب درآمد از طریق دریافت مالیات بر دارایی باشد.

شکوه فر با اشاره به این که برای کسب درآمد های پایدار شهری راه کار های متنوع دیگری نیز قابل اجراست به اصلاح نظام تخصیص، وصول و شفاف سازی درآمد ها، اصلاح نظام درآمد ها و بودجه ریزی مالی بر اساس اطلاعات دقیق و یافته های پژوهشی موثر، استفاده از ظرفیت های مردمی در تعریف پروژه های درآمد زا، توسعه گردشگری شهری از جهت بِرندسازی شهری، استفاده حداکثری از مشارکت مردمی در اداره شهرها، اخذ هزینه خدمات ارائه شده، بهبود سیستم مدیریت کیفیت و به روزرسانی سازوکار های آن اشاره کرد.

رئیس اندیشکده حقوق شهری و شهروندی گفت: همچنین در کنار این موارد می توان به منبع درآمدی با عنوان سایر منابع یاد کرد که شامل مواردی چون: وام های دریافتی، فروش اموال شهرداری، فروش اوراق مشارکت و پروژ های سرمایه گذاری مشارکتی، درآمد های وصولی در حریم استحفاظی شهر ها است.

شکوه فردر انتها گفت: در نهایت قدر مسلم این است که مدیریت شهری و بخصوص شورای شهر ششم، در سال های آینده باید نگاهی عمیق تر و تخصصی تر و البته انقلابی، به روش های پایدارسازی درآمد های شهری داشته و تلاش هایی عملیاتی و به دور از هرگونه شعارزدگی در راستای تحقق این مهم را با جدیت تمام آغاز کند. در این راستا نیز لازم است تا با تقویت وجهه نظارتی خود شهرداری را به سمت و سویی سوق دهد تا کلانشهر تهران را نه فقط برای 4 سال آینده بلکه برای ده ها و صد ها سال آینده نیز تبدیل به شهری با درآمد های پایدار کند