ابهام در سهمیه های بنزین
به گزارش مجله گرگانلند، هنوز طرح اجرای آزمایشی اختصاص بنزین به شهروندان به جای خودرو ها در 2جزیره کیش و قشم به نتیجه نهایی نرسیده، اختلاف بر سر مقدار سهمیه هر شهروند چالش برانگیز شده است.
به گزارش گروه اقتصادی خبرنگاران، دولت می خواهد با پرداخت ریالی یارانه بنزین به مردم، بنزین را تک نرخی کند. براساس آن دولت به جای شارژ کارت های سوخت در سرانجام هر ماه، کارت بانکی سرپرست خانوار را شارژ خواهد نمود و دارندگان وسایل نقلیه به هنگام مراجعه به جایگاه های سوخت بنزین 3هزار تومانی دریافت می نمایند و نیمی از پول بنزین مصرفی تا سقف مشخص شده برای هر شهفرایند به حساب بانکی سرپرست خانوار واریز می گردد. برآورد های ما نشان می دهد که یک خانوار 4نفره در هرماه معادل ریالی 60لیتر بنزین با نرخ 1500تومان یارانه نقدی دریافت می نماید که به این ترتیب یارانه بنزین یک خانوار 4نفره در هر ماه 90هزار تومان خواهد بود.
محاسبات نشان می دهد اگر یک خانوار در ماه تنها 60لیتر بنزین مصرف کند، درنهایت 180هزار تومان پول بنزین پرداخت می نماید که نیمی از آن را دولت قبلا به حساب سرپرست خانوار واریز نموده است. در این صورت تغییر الگوی اختصاص سهمیه بنزین تغییری در هزینه بنزین مصرفی ایجاد نخواهد نمود. تغییر کلیدی وقتی نمایان می گردد که یک خانوار بخواهد بنزین مازاد بر یارانه نقدی بنزینی مصرف کند که در این صورت به ازای هر لیتر بنزین مازاد، 3000تومان از جیب خودش پرداخت خواهد نمود. خانوار های فاقد خودرو در این الگو هم یارانه نقدی دریافت خواهند کرد که معادل ریالی هر شهفرایند دست کم 22هزارو500تومان خواهد بود که می تواند آن را بفروشد. سؤال اصلی اینجاست که آیا این شیوه به عدالت نزدیک تر است؟
ابهام در سهمیه ها
هنوز طرح اجرای آزمایشی اختصاص بنزین به شهفرایندان به جای خودرو ها در 2جزیره کیش و قشم به نتیجه نهایی نرسیده، اختلاف بر سر مقدار سهمیه هر شهفرایند چالش برانگیز شده، از یک سو بعضی می گویند به هر نفر 15لیتر بنزین اختصاص پیدا می نماید و از سوی دیگر بعضی سهمیه هر فرد را 20لیتر برآورد و اعلام می نمایند. نخستین خبر درباره اختصاص سهمیه بنزین و مقدار آن را سرپرست منطقه آزاد تجاری کیش داد و گفت براساس تصمیم دولت به هر شهفرایند 20لیتر اختصاص می یابد. مدتی بعد وزیر نفت از اختصاص سهمیه 15لیتری اطلاع داد و مدتی بعد هم معاون وزیر نفت گفت که سهمیه 60لیتر به ازای هر خانوار صاحب خودرو کم نخواهد شد.
بنزین برای قشمی ها
دیروز سرپرست منطقه آزاد قشم گفت: ابتدا طرح بنزین برای همه در کیش شروع می گردد و با یک فاصله 2 تا 3هفته ای این فرایند در قشم عملیاتی می گردد. افشار فتح اللهی افزود: ابتدا اختصاص یارانه بنزین در کیش شروع می گردد و با یک فاصله 2 تا 3هفته ای این فرایند در قشم صورت می گیرد و دولت نتایج آن را بعد از یک ماه آنالیز خواهد نمود. به گفته این مقام مسئول، به هر فرد 15لیتر بنزین اختصاص داده می گردد و هیچ تغییری در نرخ بنزین رخ نمی دهد و فقط یارانه به صورت مستقیم به افراد داده می گردد.
بنزین برای همه
لازم به ذکر است طرح تغییر الگوی اختصاص سهمیه بنزین از خودرو به شخص با عنوان بنزین برای همه در حالی کلید خورده که دولت می گوید: هدف افزایش قیمت بنزین نیست. به این ترتیب انتظار می رود تنها مکانیسم اختصاص سهمیه بنزین تغییر کند که در این صورت یک خانوار 3نفره دارای خودرو به جای دریافت سهمیه 60لیتری بنزین، 45لیتر بنزین دریافت خواهد نمود.
این در حالی است که هفته گذشته جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی گفته بود: سهمیه خانوار ها در طرح پایلوت بنزینی کمتر از 60لیتر نخواهد بود علاوه بر اینکه سهمیه ذخیره شدن بنزین در کارت سوخت خودرو ها و موتورسیکلت ها حفظ می گردد.
سالاری توضیح داد: تمهیداتی اندیشیده ایم که سهمیه خانوار هایی که تعداد نفرات آن ها کم بوده و سهمیه شان کمتر از 60لیتر خواهد شد، سقف سهمیه 60لیتری آن ها در طرح پایلوت حفظ خواهد شد. او شرح نداده که منظور از تعداد نفرات کم چه تعداد خواهد بود، اما برآورد ها نشان می دهد که به احتمال زیاد سهمیه بنزین خانوار های کمتر از 4نفر دارای خودرو همان 60لیتر باقی می ماند. در این صورت یک خطای محاسباتی و مغایر با هدف عدالت مدنظر دولت رخ خواهد داد چرا که یک خانوار دارای خودروی 3نفره 60لیتر و یک خانوار 3نفره فاقد خودرو 45لیتر بنزین دریافت خواهد نمود.
شارژ اقتصادی به جای بنزین
تغییر احتاقتصادی دیگر مدنظر دولت، شارژ حساب سرپرست خانوار به جای واریز سهمیه بنزین به حساب کارت های سوخت خواهد بود. معاون وزیر نفت می گوید: در طرح نو، برای خودرو های شخصی روال این است که برای همه افراد 15لیتر بنزین به حساب سرپرستان خانوار و به صورت ماهانه واریز کنیم که در این سهمیه واریزی، امکان خرید و فروش، جابه جایی، بازگرداندن و نقدکردن سهمیه کارت و مبادله سهمیه وجود دارد. به این ترتیب در سرانجام هرماه دولت به جای شارژ کارت های سوخت دارندگان وسایل نقلیه بنزین سوز، معادل ریالی آن را به حساب سرپرست خانوار واریز خواهد نمود و در عمل بنزین تک نرخی به ازای هر لیتر 3000تومان خواهد شد.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی با تأکید بر اینکه امکان مبادله سهمیه خودرو ها در ساختار نو وجود دارد، گفت: با سامانه مبادله ای که برای اجرای این طرح پیش بینی شده است، سهمیه افراد می تواند به صورت کارت به کارت به فروش برود، نقد شده یا جابه جا گردد، بنابراین اعتباری به کارت بانکی اشخاص واریز می گردد که افراد می توانند این اعتبار را بفروشند یا جابه جا نمایند.
خطای تثبیت قیمت بنزین
دولت محکم ایستاده و می گوید: هدف از تغییر الگوی سهمیه بنزین، افزایش قیمت نخواهد بود. سیدابراهیم رئیسی هفته پیش با سفر به قم گفت: دولت برنامه ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد، در حال آنالیز طرح هایی هستیم که نحوه توزیع بنزین را عادلانه کند که آن هم اکنون آزمایشی و محدود اجرا می گردد.
هرچند دولت چنین تصمیمی دارد، اما آیا تثبیت قیمت بنزین به عدالت بیشتر می انجامد یا باز هم الگویی به نفع دهک های پرعایدی خواهد بود؟ آنالیز های ما نشان می دهد که صرف تغییر الگوی سهمیه بنزین بدون اصلاح قیمت آن باز هم به عدالت مطلوب دولت منجر نخواهد شد چرا که در این روش عملا بنزین تک نرخی به ازای هر لیتر 3000تومان خواهد شد و تنها دولت به ازای هر شهفرایند ماهانه 15لیتر بنزین 1500تومانی یارانه نقدی پرداخت می نماید. سؤال اصلی، اما اینجاست که خانوار های دارای بنزین مازاد یا فاقد خودرو عمدتا ساکن شهر های کوچک و روستا ها ناچار خواهند بود که بنزین خود را با نرخی ثابت شده از سوی دولت به دیگرانی بفروشند که مصرف شان بیشتر خواهد بود.
در این شرایط نه تن ها تثبیت قیمت بنزین روی هر لیتر 3000تومان باعث کاهش یارانه پنهان بنزین نخواهد شد بلکه کاهش مصرف بنزین را به همراه نخواهد داشت و از سوی دیگر همچنان خودرو های پرمصرف یا افراد دارای خودرو با احتیاج بیش از سهمیه از یارانه بنزین 3000تومانی بهره مند می شوند درحالی که شهفرایندان فاقد خودرو چنین یارانه ای را دریافت نخواهند کرد. از سوی دیگر با بنزین 3000تومانی بازهم تقاضا برای خودرو های پرمصرف به قوت خود باقی می ماند و هیچ انگیزه ای برای بهبود مقدار مصرف بنزین از سوی خودروسازان ایجاد نخواهد شد.
یک پیشنهاد به دولت
هرچند تثبیت قیمت بنزین در ماه های نخست اجرای طرح تغییر الگوی سهمیه ها با هدف ارزیابی واکنش ها و پیامدها، طبیعی به نظر می رسد، اما پیشنهاد می گردد دولت با 3هدف کاهش مقدار مصرف بنزین، شفاف تر شدن یارانه های پنهان بنزینی و حرکت به سمت عدالت بیشتر، اجازه دهد تا بازار بنزین شکل بگیرد. در این صورت افراد دارای بنزین مازاد می توانند بنزین خود را با قیمت شفاف یا به دولت بفروشند یا به افراد دیگر. در چنین وضعیتی دولت این امکان را خواهد داشت که بنزین مازاد را صادر کند و عایدی آن را به دهک های ضعیف و میانه به شیوه های کارآمدتر اختصاص دهد و اگر هم افراد بنزین مازاد خود را در یک بازار شفاف عرضه نمایند، کشف قیمت واقعی رخ خواهد داد و افرادی که بی رویه بنزین مصرف نمایند، ناچار به پرداخت هزینه بیشتر خواهند بود.
ضربه گیر شوک بنزینی
یکی از نگرانی های احتاقتصادی دولت، شوک احتاقتصادی ناشی از تغییر در الگوی سهمیه بنزین است و به همین علت رئیس جمهور اصرار و تأکید دارد که هدف دولت افزایش قیمت بنزین نیست، اما این به معنای اصرار بر تثبیت قیمت نمی تواند باشد. اختصاص سهمیه ویژه به خودرو های بنزینی عمومی یکی از ضربه گیر های شوک بنزینی می تواند باشد که در این صورت می توان در یک بازه زمانی یکساله جلوی تورم در بخش حمل ونقل عمومی مسافری و باری شهری را گرفت. البته در یک افق بلندمدت دولت با اصلاح تدریجی، شفاف و منطقی قیمت بنزین می تواند منابع آزاد شده از محل شفاف سازی یارانه بنزینی را در قالب اعتبارات هدفمند و هوشمند در بخش هایی، چون تقویت حمل ونقل عمومی، اصلاح مقدار مصرف خودرو های در دست فراوری با هدف کاهش مقدار بنزین سوزی آن ها و بعلاوه حمایت از سلامت و معیشت شهفرایندان به کار گیرد. حال باید منتظر ماند و دید منظره دولت کوتاه مدت و تنها معطوف به یک تغییر الگوی سهمیه بنزین است یا اینکه اصلاحات تدریجی و هدفمند را هدف گذاری می نماید؟ موفقیت دولت در بنزین، می تواند راهگشای اصلاحات در دیگر یارانه های پنهان باشد که برآورد ها نشان می دهد حجم یارانه پنهان در اقتصاد ایران بیش از 80میلیارد دلار است.
منبع: همشهری
منبع: خبرگزاری دانشجو