میوه فیجوا یا فوجیا؛ از خواص درمانی تا نحوه کاشت و نگهداری - مجله گرگانلند

به گزارش خبرنگاران، همان طور که می دانید، اکنون بیش از 20 میوه استوایی ناشناخته در منطقه ها گرم و مرطوب و معتدل شمال یا جنوب کشورمان کاشته شده اند که همه آن ها بومی جزایر دور افتاده و سرزمین های بارانی و گرم و مرطوب مدار استوا هستند. در این مطلب قصد داریم به یکی از همین میوه های ناشناخته و تازه وارد بپردازیم. میوه ای پرخاصیت که بومی ایران نیست؛ اما قابلیت کاشت در بیشتر منطقه ها معتدل و گرم کشورمان را دارد. فیجوا میوه ای گرمسیری، سرشار از ویتامین ها و مواد مغذی با طعمی خاص و عجیب امروز پا به بازار میوه و تره بار گذاشته است. فیجوا میوه ای محبوب، کمیاب و گران به تعداد میرود.

گیاه شناسی

فیجوا با اسامی دیگری همچون، فوجی، فوجیا، آناناس گواوا Acca یا Acca sellowiana با نام علمی Feijoa sellowiana گونه ای از گیاهان گلدار از خانواده Myrtaceae یا موردیان است. این درخت کوچک بومی منطقه ها وسیعی از آمریکای جنوبی مانند برزیل، پاراگوئه، اروگوئه، شمال آرژانتین و کلمبیا است. در حال حاضر درختچه فیجوا در منطقه ها دیگر مانند نیوزلند، استرالیا، جمهوری آذربایجان، غرب گرجستان، جنوب روسیه و شمال ایران کشت می شود.

تاریخچه

میوه فیجوا از نام گیاه شناس برزیلی Joam de silva feijo گرفته شده است. در سال 1815 میلادی کاشف آلمانی فردریش سلو در جنوب برزیل میوه فیجوا را مشاهده و برداشت کرد. این میوه را در سال 1890 گیاه شناس و باغبان فرانسوی به نام دکتر Edouard andre معرفی کرده است. رفته رفته این میوه در بیشتر کشور های اروپایی شناخته شد.

فیجوا در ایران

از سال 1351 درخت فیجوا در منطقه های از استان های گیلان و مازندران کاشته شد. اکنون استان های گیلان و مازندران پیشگام کاشت و تولید میوه فیجوا در ایران هستند. آبان ماه زمان برداشت این میوه خوشمزه در شهرستان های تالش، عباس آباد و آستاراست. به دلیل مقاوم بودن درخت فیجوا به سرما کاشت آن در بیشتر منطقه ها شمالی کشور به صورت محدود رواج دارد.

مشخصات درخت و میوه فیجوا

فوجیا یا فیجوا درختی همیشه سبز و چند ساله است. ارتفاع این درخت به 1 تا 5 متر می رسد. به جز تولید میوه درخت فیجوا را به نام درختی زینتی پرورش می دهند. برگ های درخت فیجوا بیضی شکل است. سطح روی برگ به رنگ سبز و براق و سطح زیرین آن سفید یا نقره ای است. برگ های درخت فیجوا در اولین نگاه ظاهری شبیه به برگ های درخت زیتون دارد. گل های این درخت بسیار زیبا و به رنگ صورتی مایل به قرمز است. پرچم های متعددی در میانه گل های فیجوا خودنمایی می کنند.

میوه فیجوا سبز رنگ به مقدار گردو و بیضی شکل است. شکل ظاهری میوه تقریبا شبیه به میوه گواوا یا زیتون محلی جنوب است، با این تفاوت که گواوا کمی بزرگ تر و گردتر؛ اما فیجوا بیضی شکل و باریک تر است. در بیشتر گونه های گواوا گوشت میوه قرمز است؛ اما داخل میوه فیجوا سبز یا زرد رنگ است. درخت گواوا و فیجوا هر دو از خانواده موردیان هستند.

انواع درخت فیجوا در دنیا

درخت فیجوا مانند بسکمک از گیاهان و درختان هم دارای انواع و ارقام متفاوتی است. تا به امروز 5 نوع یا رقم درخت فیجوا در دنیا شناخته شده و کشت می شود. فیجوا آپولو، فیجوا اوپال استار، فیجوا پونامو، فیجوا کاکاپو و فیجوا Gemini پنج رقم از میوه فیجوا به تعداد می فرایند.

طعم میوه فیجوا

میوه گوشتی، آبدار، شیرین و معطر فیجوا ترکیبی از طعم آناناس، سیب و نعنا دارد.

طبع میوه فیجوا

میوه فیجوا دارای طبع گرم است.

کاربرد میوه فیجوا

میوه فیجوا را می توان بعد از برداشت به صورت تازه میل کرد. در منطقه ها مختلف دنیا از فیجوا، آب میوه، بستنی، مربا، ژله، لواشک و ترشی تهیه می شود. همچنین می توانید از تکه های این میوه در ترکیب انواع سالاد و دسر بهره ببرید.

شیوه مصرف میوه فیجوا

میوه تازه فیجوا را پس از تهیه با چاقو از وسط به دو قسمت کنید. گوشت داخل آن را با قاشق کوچک در آوردید و سپس میل کنید.

ارزش غذایی

به گزارش خبرنگاران، میوه بیضی شکل، سبز، خوش طعم و ناشناخته فیجوا سرشار از ید، فیبر، ویتامین C، ویتامین E، ویتامین گروه B، مهمیم، آهن، فسفر، پتاسیم، سدیم و کلسیم است. این میوه دارای فواید جادویی برای درمان و پیشگیری از بیماری مختلف ازجمله تیروئید، بیماری های قلبی، سرطان و امراض پوستی است. تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش سطح کلسترول، کاهش فشار خون، افزایش استحکام استخوان ها، تعادل متابولیسم بدن، تنظیم مقدار قند خون و تحریک عملکرد شناختی ازجمله مزایای میوه فیجوا برای سلامتی بدن به تعداد می فرایند که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.

ده مورد از فواید میوه فیجوا برای سلامتی

فیجوا مفید برای سیستم گوارشی

میوه فیجوا دارای مقدار قابل توجهی فیبر غذایی است. فیبر موجب جذب آب در معده و تحریک حرکات لوله گوارش می شود و به هضم آسان غذا کمک می کند. از فواید فیبر موجود در فیجوا رفع یبوست، جلوگیری از بروز بیماری بواسیر یا هموروئید و پیشگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ است. همچنین فیبر می تواند از کلسترول شریان ها و عروق خونی بکاهد. پس برای جلوگیری از یبوست و داشتن دستگاه گوارش سالم از خوردن میوه خوشمزه فیجوا غافل نشوید؛ چرا که یک لیوان آب میوه فیجوا حاوی 16 گرم فیبر غذایی است.

فیجوا برای فشار خون بالا

میوه تازه فیجوا سرشار از پتاسیم و مقدار کمی سدیم است. پتاسیم ارتباط معکوس با فشار خون بالا دارد؛ اما سدیم عامل اصلی افزایش فشار خون در افراد است. اگر مبتلا به فشار خون بالا هستید، در کنار موز، انار، کیوی و هندوانه از میوه فیجوا هم بهره ببرید؛ چرا که یک میوه تازه فیجوا حاوی 418 میلی گرم پتاسیم در مقایسه با تنها 7 میلی گرم سدیم است.

درمان بیماری التهاب روده

بیماری هایی مانند کرون و کولیت اولسراتیو دو بیماری شایع التهابی روده شناخته می شوند. بیماری کرون بر تمام سیستم گوارشی بدن از دهان تا مقعد تاثیر می گذارد. این بیماری بیشتر قسمت انتهایی روده باریک و قسمت ابتدایی روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می دهد، در حالی که بیماری کولیت اولسراتیو بیشتر روده بزرگ را درگیر می کند. به گزارش خبرنگاران، طبق تحقیقی که درباره تاثیر میوه فیجوا و خاصیت هیدروپولیکی این میوه انجام شد، مشخص شد که عصاره فیجوا در پیشگیری، بهبود و رفع کامل بیماری التهابی روده در بیماران مبتلا به کرون و کولیت اولسراتیو موثر است.

پیشگیری از سرطان با فیجوا

عصاره میوه فیجوا اثر خود را به نام داروی ضد سرطان روی سلول های سرطانی به اثبات رسانده است. مطالعات اخیر مشخص کردند که عصاره فیجوا خاصیت ضد تومور هم دارد. همه این فواید به دلیل وجود فلاونوئید ها در میوه فیجواست.

فیجوا داروی ضد افسردگی

تحقیقات اخیر مشخص کردند که عصاره فیجوا اثر ضد افسردگی در موش ها ایجاد کرد. این میوه دارای مقادیر زیادی فولات است که برای درمان افسردگی مفید است. کمبود فولات با افزایش احتمال ابتلا به افسردگی همراه است. فولات به خنثی سازی متابولیک معروف به هوموسیستئین کمک می کند. هوموسیستئین می تواند در هورمون هایی مانند سروتونین که به تنظیم خلق و خو کمک می کنند، تداخل ایجاد کند. در نتیجه می توان از میوه فیجوا به نام طبیعی ترین داروی ضد افسردگی استفاده کرد.

تقویت کننده قوی سیستم ایمنی

میوه فیجوا سرشار از مواد معدنی و انواع ویتامین هاست؛ بنابراین مصرف منظم آن باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود. جالب است بدانید که یک عدد میوه فیجوا بیش از 50 درصد ویتامین C توصیه شده روزانه بدن را تامین می کند. ویتامین C موجب تولید بیشتر اولین عامل خط دفاعی بدن یعنی گلبول های سفید در خون می شود. همچنین میوه فیجوا دارای خواص ضد میکروبی و ضد باکتریایی است که سدی در مقابل انواع بیماری ها از جمله سرماخوردگی و آنفولانزاست. این میوه حاوی آنتی اکسیدان بالایی است که در از بین بردن رادیکال های آزاد نقش دارد.

فیجوا مفید برای پوست

ماسک های حاوی عصاره فیجوا تاثیرات مفیدی بر روی پوست می گذارند. فیجوا التهابات پوستی را رفع می کند و به پوست شفافیت و لطافت می بخشد. استفاده از ماسک فیجوا لکه های پوست را کم رنگ و به مرور از بین می برد. این میوه با خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتریایی از ایجاد جوش و آکنه روی پوست صورت جلوگیری می کند. برای تهیه ماسک نرم کننده و شفاف کننده پوست فیجوا یک قاشق غذاخوری روغن زیتون، نیمی از میوه رنده شده فیجوا، کمی ماست کم چرب و زرده تخم مرغ را با هم مخلوط کنید. ماسک را به آرامی روی پوست صورت یا گردن بزنید. بعد از 20 دقیقه صورت را با آب ولرم بشویید.

متابولیسم بدن را ارتقا می دهد

ویتامین های گروه B برای عملکرد های کلی بدن و فعالیت های متابولیکی مانند سنتز گلبول های قرمز و پروتئین ها، عملکرد سیستم عصبی، هدایت و تولید نورون ها و تولید انرژی درون سلول ها ضروری است. تقریبا تمامی ویتامین های گروه B به مقدار لازم در میوه فیجوا یافت می شود.

استفاده سنتی از فیجوا در نقاط مختلف دنیا

ـ در کشور های آمریکای لاتین از فیجوا به دلیل داشتن ید فراوان برای درمان بیماری تیروئید استفاده می کنند.

ـ چای تهیه شده از میوه و گل فیجوا در برزیل برای درمان اسهال معمولی و اسهال خونی استفاده می شود.

ـ در پاراگوئه گل های خرد شده فیجوا را در درمان سوختگی های سطحی، گزش حشرات و خارش پوست موثر می دانند.

ـ در برخی از کشور های آمریکای جنوبی لوسیون تهیه شده از گل های فیجوا را در درمان آفتاب سوختگی مفید می دانند.

ـ در بیشتر منطقه ها دنیا از فیجوا به دلیل داشتن مقادیر بالایی از ویتامین C برای درمان سرماخوردگی و تب شدید استفاده می کنند.

ـ متخصصان طب سنتی معمولا خوردن میوه فیجوا را برای افراد مبتلا به فشار خون بالا توصیه می کنند.

عوارض مصرف بیش از حد میوه فیجوا

ـ به دلیل طبع گرم میوه فیجوا ممکن است برای افراد گرم مزاج علائمی همچون داغ شدن بدن، خارش پوست سر و گرفتگی صدا به همراه داشته باشد.

ـ تا به امروز گزارشی از حساسیت با میوه فیجوا گزارش نشده است.

ـ افراد دیابتی در مصرف بیش از حد این میوه پرهیز کنند.

ـ ممکن است موجب اسهال شود.

کاشت و پرورش درخت فیجوا

شرایط اقلیمی برای کاشت فیجوا

با این که درخت فیجوا جز معدود درختان گرمسیری مقاوم به سرماست؛ اما اقلیم مناسب برای کاشت و پرورش درخت فیجوا منطقه ها گرم سیری تا نیمه گرم سیری و مرطوب است. درخت فیجوا برای میوه دهی به یک دوره زمستانی کوتاه احتیاج دارد. اگر شهر شما دارای زمستان کوتاه و معتدل و تابستان گرم و مرطوب است، فیجوا را می توانید به راحتی در حیاط یا باغ پرورش بدهید. توجه داشته باشید که سرمای بیشتر از منفی 9 درجه سانتی گراد به درخت آسیب وارد می کند.

شیوه تکثیر فیجوا

درخت فیجوا به راحتی از طریق بذر تکثیر می شود؛ اما درختان بذری شبیه به پایه مادری نیستند. این درختان معمولا میوه های نامطلوب تولید می کنند و شاخه هایی بسیار حساس و نازک دارند. از نهال های بذری بیشتر به نام پایه پیوند بهره می برند. با پیوند درختان قوی به پایه های بذری می توان درخت فیجوا پر محصول ایجاد کرد. در نتیجه بهتر است نهال های پیوندی فیجوا را از باغ داران یا گل خانه داران مطمئن تهیه کنید.

شرایط زیستی درخت فیجوا

درختان فیجوا به خاک سبک و حاصل خیز، آب فراوان، نور مستقیم خورشید، رطوبت و گرمای هوا، زمستان کوتاه و خنک و کود مناسب احتیاج دارند. بهترین محیط کاشت نهال فیجوا در باغچه یا باغ است.

زمان برداشت محصول

میوه های فیجوا مانند خرمالو در فصل پاییز می رسند. زمان برداشت میوه فیجوا بسته به شرایط اقلیمی هر منطقه فرق دارد. بهترین زمان برداشت میوه در منطقه ها شمال کشور آبان ماه است.

مسائل کاشت فیجوا

متاسفانه این میوه قبل از رسیدن کامل از درخت می افتد. با گذشت یک روز از افتادن میوه به زیر درخت لکه هایی روی میوه ایجاد می شود و طعم و عطر میوه را تغییر می دهد. فیجوا خاصیت انبارداری ندارد و باید بلافاصله مورد استفاده قرار بگیرد. به همین دلیل بیشتر باغ داران از کاشت این درخت استقبال نمی کنند.