حکایت رسیدن نوید محمدزاده به معروفیت و اعتبار بازیگری - مجله گرگانلند

به گزارش خبرنگاران، میل و کشش و اشتیاق مخاطب باعث شده تا سینما در هر دوره و زمانه ای الگو و شمایلی از جوان عاصی و ناآرام و سرکش را در شکل ها و فرم ها و ورژن های مختلفش بازفراوری کند. تاریخ سینمای دنیا و ایران لیست مفصلی از این شمایل محبوب سینماروها داشته و دارد که در روزگاری بگردد پوسترشان را به دیوار زد و از سر و شکل و لباس هایشان تقلید کرد یا به فراخور زمان و مکان، اشکال مختلف دیگری از این علاقه عمومی را بروز داد و نثارشان کرد. نوید محمدزاده تا امروز آخرین نسخه و آپدیت شده این شمایل در سینمای ایران است؛ شمایلی که نسب و سابقه اش را از گذشته های دور نیم قرن گذشته می گردد رصد کرد و به اکنون رسید؛ حالا که او با جثه و اندام کوچک و ریزنقش و به لطف کاراکترهای درب و داغان و آش و لاشِ چند فیلم اولش توانسته برترین تصویر ممکن را از نسل تیپاخورده رنجورِ دهه 1360 برای علاقه مندان سینما و هم نسلانش در شکل های متنوعی بازفراوری و ثبت کند.

حکایت رسیدن نوید محمدزاده به معروفیت و اعتباری که سینما و نمایش ایران در فضای فعلی اجازه اش را می دهد، خودش یک روایت دلچسب و فانتزی برای هم نسلان اوست؛ جایی دور از احتمالات و امکانات احتمالیِ مرکز، از فضای تلخ و محروم بعد از جنگ در ایلامِ نیمه ویران، یکی راه افتاد و آمد تا به هدف و رؤیایی دست نیافتنی برسد؛ چیزی که چند سال پیش از این که به پرده سینما راه پیدا کند، در یک برنامه تلویزیونی درباره اش حرف زد و حالا آن تکه برنامه دیده نشده دست به دست در فضای مجازی می چرخد و می تواند برای یک نسل سودایی شبیه مانیفست کوچک اما دل پذیری گردد از ضرب المثلِ بی مصداقِ خواستن، توانستن است. نوید محمدزاده هنوز در آستانه ورود به دهه چهارم عمرش با سه سیمرغ بلورین داده و نداده، با رکورد درو کردن همه جوایز سینمایی یک سال و حالا با جایزه ای دنیای از فستیوال معتبر ونیز (گیرم در بخش جنبی و فرعی) و کلی حرف و حدیث و حواشی واقعی و مجازی می تواند تحقق آرزوهای خیل عظیمی از جوانانی باشد که در فیلم های مختلف به ترسیم جلوه های مختلف حال و روزشان پرداخت؛ از دانشجوی نخبه ستاره دار عاشق خسته عصبانی و اوباش ناراحت و نفله و وحشی تا برادری که نمی خواهد اعتیاد مثل خوره روحش را هم مانند جسمش در انزوا بخورد و بتراشد. با این توصیف، محمدزاده در دنیای روی پرده نماینده ی اَشکال مختلفی از واقعیت تلخ و دردآور یک نسل شد و در دنیای واقعیت مثالی از تحقق رؤیاهای محال آنها. این دوگانه مجذوب نماینده به نظرم رمز و کلید اصلی پیروزیت او و پاسخ ابهام بزرگی است که خیلی ها را ـ حتی بین اهالی سینما ـ از صعود ناگهانی و چراغ خاموشِ این جوان در بازیگری دهه 1390 شگفت زده نموده است.

در نگاه اول هیچ ویژگی نظرگیری در ظاهر او به چشم نمی آید که بگردد به استناد آن حکم به ستاره شدنش داد؛ نه صورت زیبا و چشم رنگی اش ربطی به ستاره های خوش صورت نسل قبل مثل محمدرضا گلزار و بهرام رادان و الخ دارد و نه حتی می گردد فیزیک خشن و وحشی و نازیباییِ مطبوع ستاره هایی مانند حامد بهداد و حمید فرخ نژاد و محسن تنابنده را در بدن و صورتش رصد کرد. نوید محمدزاده معمولی بودن و فقدان ویژگی را به برگ برنده ای تبدیل کرد که باعث شد دیدنگران و هوادارانش به جای حسرت خوردن و عقده ای شدن بابتِ کم و کسری هایشان به همذات پنداری و شبیه سازی با این چهره ی تازه وارد مشغول شوند و از اجرای تمام و کمال خلقیات و روحیات خودشان روی پرده کیف نمایند. از این منظر، محمدزاده تا امروز توانسته با اجرای برون گرا و پرجلوه و شلوغش از نقش ها، اغراق و شلوغ کاری آشنای یک نسل را هم نمایندگی کند. چیزی که در این روزگار از آن با تعبیر جَو دادن یاد می کنیم، برترین توصیف برای مجذوب نمایندهیت بازیگری اوست که بلد است هر شخصیتی را با تمام جلوه های بیرونی و درونی آن به شکل جوگیرانه بسازد و با تمام توان جسمی و ذهنی و امکانات میمیک و لحن و بیان کاری کند که انگار همه پتانسیل های آن کاراکتر را بیرون کشیده و جلوی دوربین آورده است. داستان هایی که از فشارهای جسمی و سختی هایی که موقع بازی در برخی فیلم ها تحمل نموده، این استراتژی را تأیید می نماید (مثل ماجرای تکرارشده از هوش رفتنش بعد از بازی سکانس بردنش به کمپ ترک اعتیاد در ابد و یک روز) و جنس بازیگری او را به بخشی از آموزه های مِتُد نزدیک نشان می دهد. آن هم در شرایطی که این الگوی محبوب و مطلوب بازیگری همواره در ایران محل مناقشه و سوءتعبیر و کج فهمی بوده و اغلب علاقه مندان و مقلدانش با درک غلط و نامعقول از مسیر و الگوها و تعالیم این سبک بازیگری، بیشتر به نتایجی پارودیک و کاریکاتوری از آن رسیده اند یا اغراقی سطحی از نشانه های این شیوه را جلوی دوربین آورده اند. (شاهدش بازی های سینمایی بخشی از نسل بازیگران خوب و توانای تئاتر دهه 1380 است که حتی نسبت به اجراهای روی صحنه شان هم اُوراَکت و پُر از اضافه کاری های نابجا به چشم می آیند!) نوید محمدزاده این روزها دارد شکل نسبتا معقولی از بازی پرتأکید و برون گرا و ماکسیمالیستی را اجرا می نماید و جالب اینجاست که ـ برخلاف اغلب همتایانش ـ موقع بازی روی صحنه تئاتر هم توانسته به تعادل قابل قبولی برسد؛ از زمستان 66 و پچ پچه های پشت خط نبرد تا مرد بالشی و ستوان آینیشمور یا یک دقیقه سکوت و دل سگ، هوشمندی او در حفظ و تداوم این تعادل و توازن در اجرای نقش در مدیوم های مختلف و کاراکترهای متنوع یکی دیگر از برگ برنده هایی است که جایگاه امروزی اش را در بازیگری تضمین و تثبیت نموده است. نکته ای که می تواند موضوع یک تحلیل و تحقیق مفصل باشد و بخشی از آسیب شناسی بازیگری در دو دهه اخیر ایران را نمایان کند. مقایسه میان نام های شاخص و مطرح تئاتر این دو دهه که در کوچ به جلوی دوربین هم پیروز و توانا باقی ماندند و چهره شدند با آنها که از صحنه تا مقابل دوربین اختلاف چشم گیری در اجرایشان بود که باعث ناکامی یا کم اقبالی حضورشان در سینما شد. پیگیری مسیر نمونه های پیروز و شاخصی مثل فرهاد اصلانی و امیر جعفری حتما برای رسیدن نوید محمدزاده به پیروزیت فعلی الگوهای خوبی هستند و حضور او در اجرای مجدد دو نمایش شاخص و چشم گیر اصلانی (پچ پچه های پشت خط نبرد) و جعفری (دل سگ) هم از آن اتفاق های جالب و شانس های تاریخی است که نصیبش شد. چیزی که او را از این دو بازیگر جدا می نماید خوش شانسی عجیبی است که باعث شد مسیرش تا اینجای راه خیلی کوتاه تر و کم دست اندازتر باشد.

نوید محمد زاده -بازیگر و فریدون جیرانی- کارگردان در پشت صحنه فیلم سینمایی خفگی

شانس و اقبال نوید محمدزاده را این وسط ابدا نباید دست کم گرفت. او با هر متر و معیاری بازیگر خوش شانسی بوده و این هیچ از توانایی و کیفیت و زحمت او در رسیدن به این جایگاه کم نمی نماید. بازیگری او روی صحنه مصادف شد با روزهایی که تئاتر ایران دوره رونق مجددی را تجربه می کرد و تلاقی کرد با حضور نسلی از سینماگران هم سن و سالش که می خواستند فارغ از الگوها و فرمول ها و مسیرهای تکراری گذشته حرکت نمایند. آنها قصد داشتند هم در نظام فراوری در عصر دیجیتال و هم در اجرای سینمایی در روزگار معاصر طرحی نو دراندازند و این کار به ابزار و نیروی انسانی متفاوتی احتیاج داشت و نوید محمدزاده انگار انگ این شرایط بود و هم سن و هم دل و هم زبان با هومن سیدی و رضا درمیشیان و سعید روستایی، بخش مهمی از شور و بغض آنها را در فیلم ها نمایندگی کرد. ستاره های قبلی حالا دیگر به جایی رسیده بودند که نمی شد برای این فیلم ها سراغشان رفت؛ یا فیلم مقرون به صرفه و مستقل بود و با دستمزد نجومی آنها نمی خورد یا هوش و اعتماد لازم برای درک شرایط نو را نداشتند یا دلایل دیگری سبب شد که فضا و حفره ای پیدا گردد و نسخه دهه نودی یاغی بی هدف در سینمای ما شکل بگیرد؛ ساخته شدن عصبانی نیستم! و سیزده در یک سال و بعد لانتوری و خشم و هیاهو و ابد و یک روز به فاصله کوتاهی از دو فیلم قبلی را نمی گردد به حساب شانس تاریخی بازیگرشان نگذاشت. چند نقش جوان اول شورشی و عاصی و این حدیث نفس های متواتر در فاصله اندک، همای سعادت زندگی و حرفه محمدزاده شد؛ شرایطی که به شکلی مشابه برای امیر نوی و کمی هم میلاد کی مرام و ساعد سهیلی و مهرداد صدیقیان رخ داد تا سینمای دگم و محافظه کار و ترسوی ایران در بازیگری پوست اندازی کند و دوران جولان پوشالی و رشد حباب گونه بخشی از بازیگرهای خوش برورو رو به افول برود و تعدادی از ستاره های مستعد اما چغر چند سال پیش هم ـ لااقل در خلوت خودشان ـ بفهمند که اگر کمی کمتر از این ادااصول و دردسر و گرفت وگیر داشتند، ای بسا الان هنوز جایگاهشان به وسیله چند جوان ریغوی بااستعداد و پرشر و شور به یغما نرفته بود.

شرایط نوید محمدزاده در این روزها تناقض آمیز و نگران نماینده است؛ از یک طرف چهره شاخص و جوان اول و گزینه اصلی همه سناریوها و نقش های جورواجور است و از سوی دیگر هجوم این همه توفیق و اقبال و استقبال و جایزه و تمجید می تواند چشم اسفندیارش باشد. او هنوز سی ساله است و می دانیم که پیروزیت زودهنگام و اوج های روزگار جوانی در این مرز و بوم (و حتی همه جای دنیا) چه خطرهایی دارد و چه منظره سخت و مسیر لغزنده و پیچیده ای را پیش رو قرار می دهد. محمدزاده هرازگاهی نشانه ها و چشمه هایی در رفتار و گفتار و کردارش بروز می دهد که این نگرانی را بیشتر و جدی تر می نماید و گاه وبی گاه هم چیزهایی رو می نماید که از هوش و حواس جمعی اش خاطرجمع شویم. با این حال او هنوز در آستانه واقع شده است و از هیچ مرزی عبور ننموده و جاپایش سفت نیست. امتحانش را در قالب ها و نقش های زیادی پس نداده و حضورش در خشم و هیاهو و خفگی به میزان نقش های دیگر چشم گیر نبوده است. ستاره بودن و فروش فیلم هایش هم هنوز ضمانت قطعی ندارد. توفیق گیشه لانتوری و ابد و یک روز دلایل متعددی جز حضور او و محبوبیتش داشته و شکست خشم و هیاهو هم همین طور. اکران عمومی خفگی و بدون تاریخ بدون امضا می تواند تا حد زیادی تکلیف وجه ستارگی او را معین کند و تا پیش از آن نمی گردد به قطعیت از محبوبیت غیرعادی او میان هم نسلانش حرف زد. (بماند که هوادار و دنبال نماینده هم این روزها مفاهیم نامفهوم و بی معنایی شده و شکست های پی درپی ستاره های چندمیلیون فالوئری نشان می دهد ما ایرانی ها در بی معنا کردن این مفهوم نسبتا قطعی هم به پیروزیت رسیدیم!) بازیگر جوان و مستعد این روزهای سینمای ما حالا در موقعیتی بسیار جدی و معین نماینده از زندگی هنری و حرفه ای واقع شده است. از بازیگر گمنامی که در یک سکانسِ لرزاننده چربی صحنه را دست گرفت و ـ به رغم تفاوت فراوان ابعادش با لوون هفتوان ـ نگاه ها را به سمت خودش چرخاند تا وقتی میان جمع بازیگران ریز و درشت ابد و یک روز فیلم را از آن خود کرد و به صدر جدول رسید، راه کوتاه ولی دشواری طی شده که حیف است به این زودی به آخر برسد. سینمای ایران همواره با صدرنشین هایش در هر رشته ای بی رحمانه برخورد نموده و از هیچ تلاشی برای پایین آوردن و یکسان سازی و جلوگیری از رشد آنها دریغ ننموده است. کارنامه خیلی از جوان های کامیاب این سینما مصداق شاخص سیر صعودی تا سقوط است و این وسط علاوه بر زمان و مکان و جبر جغرافیایی، خودِ این تازه آمده های سرمست و مغرور از اوج گیری هم نقش داشته اند. در زمانه ای که هر بالارفتنی آغاز یک فرود اجباری به نظر می رسد، تداوم و ارتقای کیفیت احتیاجمند مراقبت های زیادی است و نوید محمدزاده قبل از همه خودش باید دست به کار گردد و حواسش را شش دانگ جمع بازیگری و تمرکز و تلاش و تمرین و دیدن کند. بازیگری بسیار به تجربه زیسته احتیاج دارد و هر بازیگری قبل از هرچیز باید زندگی نموده باشد تا زندگی را بازی کند. از حرف و تئوری و تحلیل بعید است چیزی دستگیر بازیگر گردد و به رشدش یاری کند. نه آنها که می گویند او دارد در یک نقش و یک مدل کلیشه و دچار تکرار می گردد درست می گویند، نه آنها که به خاطر تکرار حضورهایش تحسینش می نمایند. هیچ تنوعی الزاما کیفیت نمی آورد و هیچ تکراری لزوما ایراد نیست. شک ندارم که گوش دادن و دل بستن به این جور حرف های ضد و نقیض و نظریه های درست و غلط یا عالمانه و کم سوادانه حاصلی جز قیقاج رفتن در مسیر آینده حرفه ای بازیگرمان نخواهد داشت. شاید او بیش و پیش از هرچیز دیگری به تداوم خوش شانسی احتیاج دارد و هیچ نسخه شفابخش و اکسیر دیگری نیست که بگردد به ش تکیه کرد ...

اصلا بیا از همین جا آغاز کن نوید؛ از همین نوشته من. اگر هنوز نخواندی لطفا نخوانش و اگر خواندی به کل فراموش کن و بریزش دور. اصلا این صفحه های مجله را پاره کن و بسوزان. باور کن خواندن و شنیدن این حرف ها برای تو از شوکران هم کشنده تر است. از ما گفتن!