قیرهای تقلبی چگونه وارد پروژه های راهسازی شد؟ - مجله گرگانلند

به گزارش، عقیل قدیم، رئیس بخش قیر و آسفالت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تخلفاتی که در حوزه فراوری قیر رخ می دهد را تشریح کرد.

وی گفت: متأسفانه بعضی کارخانه های فراورینماینده قیر اقدام به فراوری این کالای باارزش و گران قیمت از مواد اولیه بی ارزش می نمایند که منجر به فراوری قیر بی کیفیت می گردد.

وی اضافه کرد: پدیده ای در کشور داریم به نام قیر تقلبی؛ طبق آنالیز هایی که در چند سال گذشته انجام داده ایم و مرتبا رصد نموده ایم، وقتی قیمت قیر افزایش می یابد، فراوری و عرضه قیر تقلبی به بازار توجیه بالایی پیدا می نماید و در دوره هایی که قیر ارزان می گردد، توجیه مالی فراوری قیر غیر استاندارد و تقلبی هم از بین می رود.

قیر تقلبی را با ترکیب کردن قیر استاندارد با نفت کوره، لجن های اسیدی است که مشتقات پایه پالایشگاهی ندارند، روغن سوخته موتور، مواد پلاستیکی بازیافتی یا بعضی مواد معدنی کم ارزش فراوری می نمایند

رئیس بخش قیر و آسفالت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی منشأ و ماده اولیه فراوری قیر تقلبی را مواد مختلفی مطرح نمود و ادامه داد: یکی از آنها نفت کوره است موارد دیگر، لجن های اسیدی است که مشتقات پایه پالایشگاهی ندارند؛ روغن سوخته موتور، مواد پلاستیکی بازیافتی یا بعضی مواد معدنی کم ارزش که اینها را ذوب نموده و در قیر مخلوط می نمایند.

وی اضافه کرد: مورد دیگر از قیرهای بی کیفیتی که در کشور وجود دارد، ماده ای است که تحت عنوان قیر از عراق وارد می گردد، اما به هیچ عنوان با کالایی به نام قیر همخوانی ندارد و نمی توان نام قیر بر آن نهاد؛ چون اصلا مواد اولیه آن، موادی نیستند که برای فراوری قیر واقعی مورد استفاده قرار می گیرند. این ماده از عراق وارد می گردد در حالی که قرار بود سوآپ گردد اما وارد صنعت راهسازی کشور شده است.

چگونه مانع ورود قیر تقلبی به پروژه های راهسازی شویم؟

قدیم یادآور شد: هر چه قدر کنترل های در مبدأ را دقیق تر انجام دهیم، از امکان فراوری قیر بی کیفیت بیشتر کاسته می گردد. در حال حاضر 181 کارخانه فراوری قیر راهسازی در کشور پروانه بهره برداری دارند. تعداد فراورینمایندگان قیر 376 واحد فراوریی هستند اما فراورینمایندگانی که ادعای فراوری قیر راهسازی و آسفالت معابر را دارند، 181 واحد است که از این تعداد تنها 25 واحد فراوریی صلاحیت فراوری قیر باکیفیت برای صنعت راهسازی را دارند.

اگر در مبدأ که همان واحدهای فراوریی هستند، کنترل ها را افزایش دهیم و در جهت هم کنترل گردد، می توانیم تا حدودی مطمئن شویم که قیر تقلبی وارد صنعت راهسازی نگردد. که در این زمینه باید بدنه کارفرمایی و زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی همکاری کند

وی یادآور شد: اگر در مبدأ که همان واحدهای فراوریی هستند، کنترل ها را افزایش دهیم و در جهت هم کنترل گردد، می توانیم تا حدودی مطمئن شویم که قیر تقلبی وارد صنعت راهسازی نگردد. بدنه کارفرمایی شامل وزارت راه و شهرسازی، شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، سازمان همیاری شهرداری و دهیاری های کشور، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی (به عنوان متولی آسفالت معابر روستاها در طرح های هادی روستایی) و شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران (به عنوان متولی توسعه باند فرودگاه ها) باید در این زمینه همکاری نمایند.

سود هزار درصدی فراوری قیر تقلبی! / عرضه به بازار امسال یک سوم شد

رئیس بخش قیر و آسفالت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه اقتصاد فراوری قیر تقلبی بسیار پررنگ است و سودجویان به سودهای گسترده ای از این محل دست می یابند و سوداگران انگیزه بالایی برای فراوری قیر تقلبی دارند، یادآور شد: قیمت هر تن قیر طی ماههای گذشته از 2 میلیون و 300 هزار تومان تا 4 میلیون و 200 هزار تومان در نوسان بوده است. از سوی دیگر نفت کوره لیتری 300 تومان است که اگر قیر را کیلویی 3 هزار تومان (میانگین) در نظر بگیریم، فراوری قیر تقلبی برای متقلبان 10 برابر یا هزار درصد است.

وی اضافه کرد: بر اساس برآوردهای ما در سال 96، 300 هزار تن قیر تقلبی وارد بازار شده است که رقمی حدود 300 تا 400 میلیارد تومان اقتصاد قیر تقلبی بوده است. بنابراین سود ناشی از فراوری قیر تقلبی بسیار بالاست و برای سوداگران توجیه دارد که این نوع قیر را وارد بازار نمایند.

به گفته این مقام مسئول، برآورد ما این است که در امسال این رقم تا یک سوم کاهش یافته و 100 هزار تن قیر تقلبی وارد بازار گردد.

قدیم با بیان اینکه مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تفاهم نامه هایی با دستگاه های مصرف نماینده قیر و آسفالت به امضا رسانده، توضیح داد: این دستگاه ها مصرف نماینده 85 درصد قیر فراوریی کشور هستند و با کنترل هایی که مرکز تحقیقات در قیر مصرفی این دستگاه ها داشته، توانسته ایم تا حدودی از مصرف قیر بی کیفیت و تقلبی در آسفالت معابر کم کنیم. اعتقاد من این است که در حال حاضر میزان فراوری قیر تقلبی از حجم قیرهای بی کیفیت سال 96 کمتر است. البته عرضه قیر بی کیفیت و تقلبی بالاست؛ اما کارفرماها مطلع تر شده اند و تقاضای قیر تقلبی کاهش یافته است. اگر کارفرماها قیرهای فراوریی را کنترل نمی کردند، احتمال داشت که میزان فراوری قیر تقلبی در امسال به هزار میلیارد تومان برسد.

در سال 96، 300 هزار تن قیر تقلبی وارد بازار شده است که رقمی حدود 300 تا 400 میلیارد تومان اقتصاد قیر تقلبی بوده است. برآورد ما این است که در امسال این رقم تا یک سوم کاهش یافته و 100 هزار تن قیر تقلبی وارد بازار گردد

وی با بیان اینکه سود کارفرما در احداث معبر با کیفیت است گفت: بنابراین کارفرما از زد و بندهای پیمانکاران با فراورینمایندگان قیر تقلبی نفعی نمی برند. ضمن اینکه پروژه های عمرانی چون بازتاب رسانه ای دارند کارفرماها مراقب هستند تا کیفیت معابر احداث شده، بالا باشد.

نحوه کنترل بر قیر در واحدهای فراوریی / مجوز دو واحد فراوریی باطل شد

رئیس بخش قیر و آسفالت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره نحوه کنترل بر قیر فراوریی گفت: کارگروهی در مرکز تحقیقات ایجاد شده که در آن نمایندگان تمام دستگاه های اجرایی مصرف نماینده قیر و آسفالت حضور دارند. پژوهشگاه صنعت نفت، سازمان راهداری، شرکت ساخت، شرکت فرودگاه ها، بنیاد مسکن، سازمان شهرداری ها، سازمان نوسازی مدارس به همراه اساتید دانشگاه و کارشناسان در این کارگروه شرکت می نمایند؛ مرکز تحقیقات به صورت رندُم از 3 مرحله فراوری، انتقال و مصرف قیر شامل واحدهای فراوریی، کامیون های حامل قیر و محل تخلیه قیر موجود در کامیون ها در پروژه عمرانی نمونه برداری می نماید. این آزمایش ها مستندسازی شده و به کارفرما اعلام می گردد که در چه تعداد واحد فراورییِ طرفِ قراردادِ دستگاه دولتی (کارفرما)، چه میزان قیر تقلبی مشاهده شده است.

وی ادامه داد: به عنوان مثال در سال 97 پروانه و مجوز 2 واحد فراوریی قیر به دلیل فراوری قیر تقلبی باطل شد.

به گفته این مقام مسئول در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، به جز سازمان نوسازی مدارس، سایر کارفرماها با مرکز تحقیقات تفاهم نامه دارند و به فراوری قیر تقلبی حساس شده اند.

چگونه قیر تقلبی از مواد اولیه بی کیفیت و ارزان فراوری می گردد؟

قدیم درباره به صرفه تر بودن ماده اولیه برای قیر تقلبی گفت: لجن های اسیدی از قبیل روغن موتور سوخته به دلیل آنکه به صورت رایگان از واحدهای صنفی جمع آوری شده و سپس طی فرآیندی به قیر تبدیل می شوند، به صرفه ترین مواد برای فراوری قیر تقلبی هستند. لجن های اسیدی، هم به وفور در دسترس هستند و هم ارزش چندانی ندارند اما نفت کوره با توجه به اینکه یارانه ای بوده و به صورت سهمیه ای توزیع می گردد و از سوی دیگر فرآیند تبدیل آن به قیر تقلبی، پردردسرتر از روغن موتور سوخته است، برای سوداگران صرفه مالی کمتری دارد. لجن های اسیدی به موادی از قبلی روغن موتور سوخته یا هر کالای مشابه دیگری که صرفا رنگ سیاه داشته باشد، گفته می گردد؛ اما خاصیت چسبندگی یا ویژگی فنی قیر را ندارد. سپس آنها را با مواد معدنی ارزان مانند آهک ادغام نموده و به قیر تقلبی تبدیل می نمایند.

مرکز تحقیقات به صورت رندُم از 3 مرحله فراوری، انتقال و مصرف قیر شامل واحدهای فراوریی، کامیون های حامل قیر و محل تخلیه قیر موجود در کامیون ها در پروژه عمرانی نمونه برداری می نماید

وی اعلام نمود: 25 واحد فراوری قیر به طور منظم و حداقل سالی دو بار بازرسی می شوند بنابراین به هیچ عنوان این فراورینماینده ها نمی توانند قیرساز تقلبی باشند و قیرهای بی کیفیت در واحدهای فراوریی زیرزمینی ساخته می گردد. چون فراوری قیر تقلبی فرآیند پیچیده ای ندارد.

صندلی قیر فراوریی ایران در جهان

قدیم در مورد محل مصرف قیر به طور کلی گفت: 85 درصد قیر فراوریی به مصرف راهسازی و معابر می رسد 15 درصد نیز در صنعت مصرف می گردد که شامل ایزولاسیون کف خودرو، کارخانه های ایزوگام، صنعت پارکینگ و امثال آنها می گردد.

وی درباره کیفیت قیر فراوریی ایران در مقایسه با سایر کشورهای منطقه گفت: قیر ایران جزء قیرهای متوسط به بالا در جهان محسوب می گردد؛ قبل از انقلاب قیر فراوریی در پالایشگاه آبادان، مبنای قیمت گذاری قیر در جهان به حساب می آمد بنابراین بعضی پالایشگاه ها که قیر را از نفت شیرین (سبک) فراوری می نمایند مانند پالایشگاه های اصفهان و آبادان استانداردشان بالاتر از استاندارد جهانی است. کیفیت قیر به ماده اولیه آن وابستگی دارد.

صادرات قیر ایران به 19 کشور/ ارزآوری 1 میلیارد دلاری

قدیم با بیان اینکه قیر ایران به 19 کشور صادر می گردد، اضافه کرد: یک میلیارد دلار ارزآوری قیر ایران است. متأسفانه در حال حاضر صادرات قیر ایران به اروپا کاهش یافته که نشان می دهد کیفیت قیر فراوریی ایران نزولی بوده است. بیشتر مشتریان ما کشورهای منطقه هستند و سهمی در قیر مصرفی اروپا نداریم چون استانداردهای اتحادیه اروپا بسیار سختگیرانه است. این نشان می دهد که متاسفانه به صادرات قیر توجهی ننموده ایم.

کاهش مصرف داخلی قیر بدلیل توقف پروژه های عمرانی

وی تأکید کرد: در کشور 5.5 میلیون تن ظرفیت فراوری قیر داریم. در بهترین شرایطی که بودجه های عمرانی وصول می گردد، حدود 3 میلیون تن قیر در داخل مصرف می گردد که 2.2 میلیون تن آن را وزارت راه و شهرسازی با همه زیرمجموعه های خود شامل شرکت ساخت، سازمان راهداری، شرکت فرودگاه ها، بنیاد مسکن و ... مصرف می نماید و 800 هزار تن را سایر دستگاه ها شامل سازمان نوسازی مدارس، شهرداری ها و ... به مصرف می رسانند.

قدیم بیان داشت: 15 درصد این میزان نیز به مصرف صنایع می رسد و درنتیجه 15 تا 1.7 میلیون تن نیز صادر می گردد البته این در زمانی است که شرایط بودجه و اعتبارات عمرانی خوب است؛ اما در حال حاضر متأسفانه این شرایط وجود ندارد الان مصرف داخلی ما به شدت کاهش یافته و پروژه های عمرانی کمرنگ تر شده است بنابراین فراورینماینده ها بیشتر به صادرات روی آورده اند که با توجه به اینکه قیمت قیر ایران به دلایل نوسانات قیمتی در داخل افزایش داشته، مشتری های خارجی قیر ایران نیز کم شده است. بازار قیر احتیاج به ثبات قیمتی دارد. در حالی که قیمت جهانی نفت کاهشی بوده و درنتیجه قیمت مشتقات نفت نیز باید کاهشی باشد، اما قیمت قیر در ایران افزایشی بود که در نتیجه، مشتری خارجی به سراغ رقبای ما می رود.

منبع: مهر