کشورها چگونه خودشان را روایت کردند؟ - مجله گرگانلند

به گزارش جهانی سفر، بهاره جهاندوست، نقّال و قصّه گو، در یادداشتی با عنوان قصه گویی مدرن در اکسپو دبی به مشاهده و آنالیز غرفه چند کشور در اکسپو 2020 از منظر قصّه گویی و روایت گری می پردازد.

او در این یادداشت اکسپو را این گونه ارزیابی می نماید: اکسپو 2020 دبی که چندروز پیش به فعالیت شش ماهۀ خود خاتمه داد، بزرگترین نمایشگاه و محل بازدید جهانی پساکرونا بود. در این رخداد 192 کشور توانمندی ها و ظرفیت های مالی، فنّی، علمی و فرهنگی خود را به مخاطبان ارائه و هرکدام سعی کردند ضمن وفاداری به مضمون و شعار این دوره از اکسپو یعنی ارتباط فکر ها، خلق آینده با استفاده از ابزارهای نوین و شیوه های خلاقانه، بازتماشاماینده بیشتری را به سمت خود جلب نمایند و تأثیر عمیق تر و نقش مهم تری در جهت ایجاد تحرّک و فرصت و پایداری جهان داشته باشند.

23 میلیون نفر از سراسر جهان برای بازدید حضوری از این نمایشگاه راهی دبی شدند و شاید میلیون ها نفر دیگر نیز به وسیله تور مجازی و پخش زنده، پاویون ها و رخدادهای اکسپو 2020 را دنبال کردند. من یک ماه در این رخداد جهانی حضور و مشارکت داشتم. اگر بخواهم یک عنصر کلیدی متمایزنمایندۀ اکسپو از سایر نمایشگاه ها و اجتماعات جهانی را نام ببرم آن تنوع روایت هاست.

همه کشورهای شرکت نماینده سعی می کردند به شکلی نوآورانه و منحصربه فرد هویت ملی خود در عرصه های مختلف از جمله مالی، فرهنگی، علمی و غیره را به مخاطبان معرفی نمایند و در عین حال این هویت خاص را بخشی از یک شخصیتِ جهانی بزرگ تر به نمایش بگذارند. به عبارت دیگر، در اکسپو دبی 192 روایت متفاوت با هدف ارتباط فکر های بشری و خلق آینده برای همه جهانیان، در جریان بود.

تار و پود اکسپو روایت بود و قصّه. روایت های کهن تاریخی سرزمین ها، قصّه هایی از شکوه تمدّن های دوردست، نمایش دستاوردهای کنونی و تصویرسازی و پیش بینی از آینده.

به عنوان یک قصّه گو که در حوزه روایت ها و داستان های اساطیری متمرکز بوده ام، شنیدن و تماشا این روایت ها برایم بسیار آموزنده و تجربه ای فراموش نشدنی بود که آموختن آن در هیچ کلاس و دوره ای میسّر نمی شد. بنابراین تصمیم گرفتم چند نمونه از اشکال روایت را که در اکسپو 2020 دبی تجربه کردم، به صورت اجمالی با شما در میان بگذارم.

بنا به تجربه و مشاهداتم که البته با آمارهای رسمی اکسپو نیز تطابق دارد، پاویون ها و رخدادهای پرتقاضا که صف های طولانی انتظار داشتند، عموماً سناریو یا چیدمانی خاص خودشان برای بازتماشامایندگان تدارک دیده بودند که فرد در جای دیگری نمی توانست آن را تجربه کند. اگرچه تمامی پاویون ها توانمندی های کشورشان در گذشته، اکنون و آینده را با استفاده از تکنولوژی های روز، مانند صفحه نمایش های بزرگ، نورپردازی، موسیقی و غیره به مخاطبان ارائه می کردند، اما چگونگی استفاده از این ابزارها و رویکردشان در روایت، در تأثیرگذاری بر بازتماشامایندگان بسیار مؤثر بود.

برای مثال در پاویون کشور آلمان در ابتدای ورود، هریک از بازتماشامایندگان یک گجت ساده دریافت می کردند که نام و ملیّت شان روی آن به صورت دیجیتالی تگ (چسبانده) شده بود. بازتماشاماینده در فضای پاویون هرگاه در کنار کامپیوترها و ابزارهای تعاملی قرار می گرفت اطلاعاتی از کشور او به همراه نامش روی صفحه های نمایش ارائه می شد. مثلاً برای من اطلاعاتی درباره مقدار رشد مالی ایران یا سهم ایران در مقدار آلودگی زیست محیطی جهان به نمایش درمی آمد و در مراحل بعد با مشارکت در رویه هایی که گردانندگان این پاویون برای توسعه پایدار زمین تدارک دیده بودند، راهکارهای لازم برای من به منظور یاری به این توسعه پایدار به نمایش درمی آمد و بعد در سالن انتهایی همه بازتماشامایندگان در یک فعالیت تعاملی برای تأمین انرژی پاک و توسعه پایدار شرکت می کردند و براساس مقدار سهمی که در انجام این فعالیت داشتند، نام و ملیت شان با فونت و رنگ متفاوت روی صفحه نمایشی بزرگ به نمایش درمی آمد. در واقع در این پاویون بازتماشاماینده با هویت مستقل خود در یک فعالیت جمعی با سایر ملیّت ها مشارکت نموده و نوعی تنیدگی و جهانی شدن را به صورت عینی تجربه می کرد. بهره گیری از روایت های فردی و در خدمت گرفتن آن ها برای روایتی بزرگ تر و جهانی تر، سناریو بی نظیری بود که تحمّل صف های طولانی را در هوای گرم دبی برای بازتماشامایندگان پاویون آلمان توجیه می کرد و ارزشش را داشت.

استفاده از ابزارها و راهکارهای نوین برای نمایش روایت های پاویون ها بسیار خلاقانه و متفاوت بود. در پاویون کره جنوبی، مخاطب با اسکن کردن کیوآرکدهای (QR Codes) روی دیوارها، وارد جهانی واقعیت مجازی (Virtual Reality) می شد. تعامل با فرهنگ و اقوام در پاویون های پاکستان و عمّان با استفاده از پخش بو و عطر صورت می گرفت. در پاویون هلند اطلاعات مفیدی در مورد زمین پاک و کشاورزی به صورت شماتیک، درون چترهایی که در دست بازتماشامایندگان بود، به نمایش درمی آمد. در پاویون ژاپن هر بازتماشاماینده یک آواتار یا شخصیت مجازی انحصاری به خود می گرفت و در فعالیت های تعاملی مشارکت می کرد. در پاویون تایلند روایت ها با نمایش های خیابانی مدرن و پرزرق وبرق به مخاطبان ارائه می شد.

تمامی این ابزارها به یاری آمده بودند تا راوی بتواند روایت خود را به برترین شکل نقل کند و عمیق ترین تأثیر را بر روی مخاطب داشته باشد. این شیوه روایت، قصه گویی دیجیتال (Digital Storytelling) است که به عنوان راهکاری مؤثر برای ایجاد احساس تعلّق خاطر و همراهی بین افراد در اکسپو دبی به خوبی آزموده شد. در این شیوه فرقی نمی نماید داستانی که قرار است روایت گردد مربوط به هزاران سال قبل باشد یا هزاران سال بعد؛ شیوه روایت گری به علت ارتباط و تعاملی چندوجهی که با مخاطب دارد، او را به طور کامل در جریان روایت قرار می دهد.

به عنوان یک قصّه گو امیدوارم مقوله قصه گویی و روایت گری دیجیتال و مدرن در کشورمان ایران هم جدی گرفته گردد و در آینده با بهره گیری از متخصصان فنّی، کارگردان های هنری، کارشناسان علوم انسانی و شخصیت شناسی بتوانیم روایت های غنی و بی نظیر فرهنگی کشورمان را به شیوه ای جهانی ارائه دهیم. تا اکسپو ژاپن کمتر از سه سال به جای مانده و ما راه زیادی در پیش داریم تا بتوانیم قصّه ایران را آن طور که شایسته است، به گوش جهانیان برسانیم.